مالیات بخشی از درآمد هر فرد شاغل است که به دولت تعلق می‌گیرد. گاهی افراد می خواهند تمام درآمد خودشان را در دست داشته باشند و به دنبال روش‌های دور زدن قوانین مالیاتی می‌گردند. اگر بخواهیم معنای درست تری از فرار مالیاتی تعریف کنیم باید بگوییم، هرگونه تلاش غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات که شامل ندادن اطلاعات لازم درمورد درآمد فرد است، فرار مالیاتی خوانده می شود.
اینگونه افراد را فراریان مالیاتی صدا می زنند اما در اصل آن ها فراری نیستند…! بلکه آن چنان با نظام مالیاتی و نقایص آن آشنایی دارند که خوب می دانند، چگونه و با چه روش هایی فعالیتشان را بدون پرداخت مالیات پیش ببرند. تکالیف شرکت ها در مورد فرار مالیاتی نیز روشن و مبرهن است.
در این مقاله قصد داریم به شما به صورت کامل نشان دهیم که فرار مالیاتی چیست و چه مجازاتی در بر دارد.
راه های پرداخت مالیات عادلانه
برای اینکه به فرار مالیاتی دچار نشویم، می توانیم از راه های قانونی، مالیات خود را کاهش دهیم و بدین صورت درآمد بیشتری داشته باشیم. در ادامه چند راه برای این کار پیشنهاد می کنیم.
تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی
هر ساله برای ارائه اظهارنامه مالیاتی، دولت یک بازه زمانی مشخص می کند که در آن زمان اصناف و مشاغل باید تمامی جزئیات هزینه و درآمد خود را ثبت کنند تا مالیات آنان با توجه به هزینه ها و درآمد محاسبه شود.
شاید برای شما عجیب باشد، اما اگر ارائه اظهارنامه به موقع انجام شود، موجب کمتر شدن مالیات در سال های متوالی می گردد. در این صورت می توانید مشمول انواع تخفیفات و جوایز مالیاتی شوید.
ثبت دقیق و کامل و با جزییات هزینه ها در اظهارنامه
وارد کردن ریز هزینه ها در اظهارنامه مالیتی کمک بزرگی در فرآیند محاسبات مالیاتی شما می کند. هنگام ارائه اظهارنامه مالیاتی، بهتر است تمامی جزییات و هزینه ها به صورت دقیق ثبت شود. اینگونه اداره مالیات و ممیزان مالیاتی اظهارات شما را راحت تر می پذیرند و احتمال پیش آمدن مشکل در فرآ یند محاسبات مالیاتی شما کاهش می یابد.
هر مقدار که مبالغ بیشتری به عنوان هزینه در طول سال مالیاتی توسط اداره دارایی تایید شود موجب کم شدن مالیات پرداختی می شود. چون هزینه ها سبب پایین آمدن درآمد شده و در نتیجه مالیات کمتری شناسایی می شود. البته به این نکته توجه شود که هزینه ها باید قابل قبول اداره مالیاتی باشد.
اصول هزینه های قابل قبول
- در حدود متعارف متکی به مدارک باشد.
- منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه باشد.
- در دوره مالی مربوطه باشد.
- با رعایت حد نصاب های مقرر باشد.
- مطابق قانون و یا تصویب هیئت وزیران باشد.
- هزینه مربوط به درآمد های معاف یا درآمد با نرخ صفر نباشد.
- پرداخت بیشتر از ۵۰ میلیون ریال باید از طریق سیستم بانکی باشد.
پرداخت به موقع مالیات
خوش حسابی و دیگر هیچ …
پس از ارائه اظهارنامه باید پرداخت مالیات صورت گیرد. پرداخت مالیات به موقع و در موعد مقرر مزایای مختلفی دارد: از تخفیف مالیات و جایزه خوش حسابی گرفته تا معافیت و مالیات نرخ صفر.
به طور مثال اگر شخصی ۳ سال متوالی مالیات خود را بدون اعتراض و سر موعد پرداخت کند، ۵ درصد از کل مبلغ مالیات ۳ ساله، تخفیف مالیاتی داده می شود و این مبلغ از مبلغ بدهی مالیاتی کسر می شود.
این جایزه و خوش حسابی را دست کم نگیرید، خوش حسابی به قدری خوب است که ممکن است شمارا از پرداخت مالیات در سال های بعدی معاف کند.
کمک به موسسات خیریه
یکی از روش های کارآمد کاهش مالیات کمک به خیریه ها است. فعالیت های انسان دوستانه تا حد چشم گیری مبلغ مالیات را کاهش می دهد. تمامی هزینه هایی که در این زمینه انجام می شود معاف از مالیات هستند.
راه های غیر قانونی فرار از مالیات
برخی از جرایم مالیاتی شامل موارد زیر هستند و مصادیق فرار مالیاتی و مصداق جرم مالیاتی به شمار می روند.
- ساختن کد اقتصادی جعلی
- مخفی کردن فعالیت اقتصادی و درآمد
- عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه
- ممانعت از دسترسی ماموران مالیاتی به اطلاعات اقتصادی
- استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر برای اجتناب از مالیات دادن
- تنظیم معاملات و قراردادها به نام شخص دیگر
- پرداخت مالیات پس از سررسید مقرر
- کتمان درآمد یا ابراز هزینه های غیر واقعی در اظهارنامه تسلیمی
- عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر
- رد دفاتر قانونی
- عدم تسلیم فهرست دریافت کنندگان حقوق ظرف مهلت مقرر
- عدم ارسال صورت یا فهرست یا قراردادهای پیمانکاری
- عدم پرداخت مالیات حقوق و مالیات تکلیفی ظرف مهلت مقرر
- عدم پرداخت مالیات تکلیفی موضوع ماده ۱۰۴ ظرف مهلت مقرر
- عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای خود
- عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده و قراردادها در سامانه مربوطه در مهلت مقرر
- عدم ارائه گزارش حسابرسی مالی در مهلت مقرر
دلایل فرار مالیاتی اشخاص و فرار مالیاتی شرکت ها
اخیرا تحقیقات زیادی توسط محققان در خصوص فرار مالیاتی در ایران برای دلایل آن انجام شده است. در زیر به چند مورد آن اشاره می کنیم:
- عدم تنوع پایه های مالیاتی و همچنین ترکیب نامناسب درآمدهای مالیاتی است.
- وجود معافیت‌های مالیاتی متنوع و وسیع که باعث می‌شود تا افراد از این قوانین به سود خود استفاده کنند.
- پیچیدگی و ابهام در قوانین مالیاتی و همچنین ابهام در فرایند باعث فرار مالیاتی می‌شود.
- عدم اعتماد مردم به کارایی و اثربخشی دولت
- فرهنگ مالیاتی ضعیف
- فقدان نظام جامع اطلاعات مالیاتی
- مشکلات ساختار اقتصاد
مجازات متخلفان مالیاتی
قانون‌گذار ایران در ماده ۲۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم ۱۳۸۰ و در ماده ۲۷۴ اصلاحیه قانون مزبور مصوب ۱۳۹۴ فرار مالیاتی را جرم انگاری تلقی کرده و کیفر حبس برای آن مشخص نموده است. قانون گذار سعی کرده تعریفی از فرار مالیاتی در قانون مالیات های مستقیم ارائه کند. بر این اساس در ماده ۲۰۱ همین قانون نوشته شده که:
هرگاه مؤدی مالیات به قصد فرار از پرداخت، عمداً به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات، ملاک هستند و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده، استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خودداری کند، مجرم شناخته می‌شود.
در بخش های قبلی در خصوص دلایل فرار مالیاتی صحبت کردیم. حال در ادامه درباره مجازات های مختلفان جرم فرار مالیاتی بیشتر اطلاعات کسب می‌کنیم.
مجازات فرار مالیاتی برای اشخاص عادی
- حبس بیش از ۶ ماه تا ۲ سال
- جریمه نقدی بیش از ۲ میلیون تا ۸ میلیون
- شلاق از ۳۱ ضربه تا ۷۴ ضربه
- محرومیت از حقوق اجتماعی برای مدت بیش از ۶ ماه تا ۵ سال
- انتشار حکم محکومیت قطعی در رسانه ها
- پرداخت اصل مالیات به همراه جریمه های قانونی.
- جبران ضرر و زیان وارده به دولت.
مجازات فرار مالیاتی برای شرکتها و موسسات حقوقی
- ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی برای مدت ۶ ماه تا ۱ سال.
- ممنوعیت از صدور برخی اسناد تجاری.