سهام چیست و به چه چیزی سهام می گویند؟ این روزها بحث بازار بورس و سهام در میان مردم فراوان است و تقریبا هر کسی که پس اندازی داشته باشد، مایل است با سرمایه گذاری در این بازار به سود مطلوبی دست پیدا کند.
امروزه افراد پولی را که به دست می آورند، کمتر به صورت وجه نقد نگهداری می کنند و بیشتر به فکر سرمایه گذاری هستند تا بتوانند ارزش افزوده برای خود ایجاد کنند. روش های مختلفی مانند خرید سکه و طلا، املاک، زمین، خودرو و خرید سهام از جمله انواع سهام در بورس برای سرمایه گذاری وجود دارد.
همچنین، طیف گسترده ای از مردم با سطح دانش و مشاغل مختلف به این بازار ورود می کنند. مانند تمام بازارها، بورس نیز از دانش تخصصی و اصطلاحات متعددی برخوردار است که آشنایی با آن ها برای فعالیت در این بازار سرمایه الزامی است.
در میان تمام عناوین و اصطلاحات بازار بورس، «سهام» اولین کلمه ای است که با آن برخورد می کنید و جزء مفاهیم پایه و مهم به شمار می آید. بنابراین، ممکن است برای شما سوال شده باشد که سهام یا سهم چیست و انواع آن کدام هستند؟ اگر قصد ورود به بازار سرمایه و سرمایه گذاری در بخش های مختلف آن را داشته باشید، آشنایی با مفهوم سهام و انواع سهم الزامی خواهد بود.
به جهت اهمیت سرمایه گذاری در بازار سهام و بورس در مقاله پیش رو قصد داریم به مطالب و نکات مهم در خصوص سهام بپردازیم تا ضمن آگاهی از انواع سهام و کاربرد هریک در سرمایه گذاری، بتوانید یک سرمایه گذاری بدون مشکل در برنامه حسابداری و مالی خود داشته باشید.
سهام چیست؟
سهام یا Stock به برگه بهادار گفته می شود که تصدیقی بر مالکیت دارنده آن بر سهم مشخصی از شرکت سهامی خاص یا سهامی عام، درآمدها و دارایی های آن است.
بنا به تعریف قانون تجارت، سهم قطعه ای از سرمایه شرکت است. سرمایه شرکت های سهامی خاص یا سهامی عام، به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به هر یک از این قسمت ها یک (سهم یا سهام) گفته می شود.
اگر بخواهیم سهام چیست را به زبان ساده برای شما شرح دهیم، شرکتی را فرض کنید که سرمایه خود را به صد قسمت مساوی تقسیم کرده است. به هر قسمت از صد قسمت، یک سهم و به مجموعه دو یا چند سهم، سهام می گویند.
اساسی ترین فرق بین یک شرکت سهامی خاص با سهامی عام، این است که همه می توانند سهم شرکت های عام را خرید و فروش کنند ولی مالکیت شرکت های سهامی خاص در مالکیت عده ای خاص است. سهامداران هر دو شرکت با خرید سهام در پروژه ها و سود و زیان شرکت (به نسبت میزان سهم خود از شرکت) شریک خواهند بود.
انواع سهام از نظر شکل
انواع سهم از نظر شکل به دو دسته با نام و بی نام تقسیم می شوند که در انواع با نام، مشخصات شناسایی دارنده سهام آورده می شود. سهم های با نام معمولا به دلیل تمایل شرکت به شناختن شرکا و سهام داران شرکت منتشر می شوند. این در حالی است که سهام بی نام معمولا با هدف پنهان ماندن هویت سهام دار یا عدم نیاز به پرداخت مالیات انتقال سهام تهیه می شود.
سهام با نام
در سهام با نام، نام دارنده اصلی در مشخصات اوراق بهادار آورده می شود و نقل و انتقال و معامله آن تنها با معاوضه میسر می شود. سهم های با نام معمولا به دلیل تمایل شرکت به شناختن شرکا و سهام داران شرکت منتشر می شوند. نام دارنده سهام در دفتر ثبت سهام نیز نوشته و ثبت می شود. بنابراین، در صورت عدم صدور اوراق سهام همچنان خرید و فروش آن ها امکان پذیر خواهد بود که کاملا برخلاف سهام بی نام است. این سهام ممکن است شامل مالیات نقل و انتفال سهام نیز بشود.
کسی به جز مالک سهام نمی تواند برای فروش اوراق با نام اقدام کند. به همین دلیل، در صورت مفقود شدن امکان سوء استفاده از آن وجود ندارد. در صورت نابود شدن برگه، همچنان نام شما در دفتر ثبت سهام وجود دارد و حق و حقوق شما در شرکت محفوظ می ماند.
سهام بی نام
سهام بی نام و با نام دارای اعتبار یکسانی هستند و تنها تفاوت آن ها، درج شدن نام دارنده سهام در انواع سهم با نام است. در این صورت، هویت دارنده از شرکت پنهان می ماند و مشخصاتی از سهام دار در دفتر ثبت سهام آورده نمی شود. این امر می تواند مزایا و معایبی را نیز به همراه داشته باشد.
خرید و فروش این اوراق بسیار راحت بوده و نیازی به نقل و انتقال مالکیت آن ها نیست. این ویژگی برای شرکت های عضو بورس نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت مفقود شدن اوراق، اثبات مالکیت شخص اصلی بسیار دشوار است و هر کسی می تواند از آن سوء استفاده کند. همچنین دارنده سهام بی نام نمی تواند از مدیران شرکت باشد.
انواع سهام از نظر حقوق دارنده سهام
سهام از جنبه های مختلف تقسیم بندی های متفاوتی دارد، اما به طور کلی انواع سهام از نظر حقوق سهام دار به دو نوع سهام عادی و ممتاز تقسیم بندی می شود.
سهام عادی
سهم عادی که در بورس تهران فقط از این نوع سهم معامله می شود، قسمتی از مالکیت شرکت است و تمام ریسک موجود در فعالیت اقتصادی شرکت را به میزان سهامی که سهام دار در اختیار دارد، شامل می شود. با واگذاری این سهام، سهامداران شرکت حق شرکت در رای گیری، مجامع سالانه را خواهند داشت.
سهام ممتاز
سهام ممتاز در واقع نوعی گواهی مالکیت بوده که دارنده این نوع سهم، از حق و حقوقی مشخص و ثابتی را از دارایی های شرکت بهره مند می شود. این سهام در دو صورت منتشر می شود. اگر شرکت قصد افزایش سرمایه داشته باشد و خریداری برای سهام پیدا نشود، اوراق سهام ممتاز منتشر می شوند.
پیش از اینکه سود سهام عادی پرداخت شود، باید سود سهام ممتاز پرداخت شود. سود این نوع از سهم به طور ثابت پرداخت می شود و در مواردی که شرکت قادر به پرداخت سود سهام نباشد، سود اینگونه سهم به صورت انباشته در سال های بعد پرداخت می شود.
خریداران یا صاحبان سهام ممتاز دارای امتیازاتی مانند حق رای بیشتر، حق تقدم برای سهم جدید، معامله سهم با مبلغی کمتر از ارزش اسمی، تخصیص درصدی مشخص از دارایی و سود می شوند.
اگر در سال های پر رونق سود سهامداران عادی افزایش یابد، سود سهامداران ممتاز که قبلا گفتیم دارای نرخ سود ثابت هستند، تغییری نخواهد کرد. در زمان ورشکستگی یا انحلال شرکت، ابتدا بدهی های شرکت تسویه می شود و سپس باید حقوق صاحبان سهام ممتاز پرداخت شود. باقی مانده دارایی ها به سهام داران عادی تعلق خواهد گرفت.
سهام در بورس چیست؟
سهام در بورس در واقع همان سهام عادی است، این سهام مربوط به شرک هایی می باشد که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده اند و اشخاص حقیقی و حقوقی با خرید سهام عادی در بورس مالکیت بخشی از شرکت بورسی را در اختیار خود می گیرند.
بازار سهام چیست ؟
بازار سهام، به بازاری گفته می شود که در آن سهام شرکت ها از طریق بازارهای قانونی و منسجم مانند بورس اوراق بهادار و یا از طریق بازارهای خارج از بورس یا OTC مورد معامله قرار می گیرد.
در بازار سهام کارگزاران و اشخاص حقیقی و حقوقی به عنوان سهام دار می توانند نسبت به خرید و فروش سهام، اوراق قرضه نمایند، در بازار سهام بسیاری از شرکت های بزرگ و معتبر با توجه به شرایط قانونی پذیرفته شده و این بازار به عنوان یکی از ارکان کلیدی بازارهای مالی در دنیا است.
نحوه خرید سهام یک شرکت
برای خرید یک سهم، سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی باید مراحلی را طی کنند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم:
- ثبت نام در سامانه سجام
- ثبت نام در سایت های مربوط به کارگزاری های معتبر و قانونی
- دریافت کد بورسی
- ورود به صفحه مربوطه در سایت کارگزاری ثبت نام شده با نام کاربری و کلمه عبور تخصیص داده شده
- شارژ حساب
- بررسی و انتخاب سهم مورد نظر
- تایید سفارش و اضافه شدن سهم
قیمت انواع سهام در بورس
افراد برای اقدام به خرید و فروش بورس علاوه بر آشنایی با مفهوم سهام چیست باید با قیمت انواع سهام در بورس نیز آشنایی داشته باشند. قیمت انواع سهام در بورس به صورت خلاصه به شرح موارد زیر است:
- قیمت اسمی
به قیمت و ارزش اولیه هر سهم ارائه شده در بازار بورس قیمت اسمی می گویند. در بازار بورس تهران برابر پیش فرض قیمت اسمی برابر ۱۰۰۰ ریال معادل ۱۰۰ تومان می باشد.
- قیمت باز شدن
قیمتی است که اولین معامله روز مربوط به سهام، در آن قیمت انجام می شود.
- قیمت بسته شدن
قیمتی است که اخرین معامله روز مربوط به سهام، در آن قیمت انجام می شود.
- قیمت پایانی
در هر روز معاملاتی که در نظر بگیرید امکان دارد یک سهم با قیمت های مختلفی در یک بازه مشخص مورد معامله قرار بگیرد. به میانگین وزنی از تعداد سهام معامله شده در هر قیمت که ملاک محاسبه بازه روز معاملاتی بعد است، قیمت پایانی می گویند.
- بالاترین قیمت
حداکثر قیمتی است که یک سهم در یک جلسه معاملاتی، مورد معامله قرار گرفته است.
- پایین ترین قیمت
حداقل قیمتی است که یک سهم در یک جلسه معاملاتی، مورد معامله قرار گرفته است.
- قیمت پایه
به قیمت مشخص شده توسط فروشنده برای عرضه سهام در معاملات عمده تعیین می گردد، قیمت پایه می گویند.
- قیمت مجاز
قیمت مجاز یک بازه قیمتی مشخصی است و در واقع دامنه نوسان مجاز نمادهای بورسی را نشان می دهد. یک سهم خاص در یک روز معاملاتی در این بازه می تواند مورد معامله قرار بگیرد.
انواع سهم از نظر ماهیت آورنده
برای اینکه از نوع آورده یا سرمایه وارد شده به شرکت اگاه شوید، باید بدانید که ماهیت آورنده سهام چیست. نوع سهم از نظر ماهیت آورنده به دو نوع نقدی و غیر نقدی تقسیم می شود. بنابراین شما می توانید مبلغ سهام را با استفاده از آورده های نقدی یا غیر نقدی پرداخت کنید. هر یک از این سهم ها ویژگی های متعددی دارند که در ادامه ذکر شده است:
سهام نقدی
سهام نقدی به ابزار مالی گفته می شود که ارزش آن به صورت نقدی به شرکت پرداخت می شود. در غیر این صورت، قسمتی از آن به شکل نقدی و مابقی به صورت تعهد پرداخت خواهد شد.
سهام غیر نقدی
سهامی که مبلغ آن ها به شکل آورده های غیر نقدی مانند ملک، خودرو، لوازم اداری و… پرداخته شود را سهام غیر نقدی می گویند. این آورده ها نیاز به ارزش گذاری دقیق و تقویم توسط کارشناس رسمی وزارت دادگستری دارند.
گزارش این ارزش گذاری به مجمع عمومی موسس منتقل می شود و در صورت عدم تصویب این مجمع بر پذیرش این آورده ها، کسری ارزش آورده باید به صورت نقدی یا با جایگزین کردن آورده های غیر نقدی دیگر تامین شود.
تامین کسری باید در حدفاصل ۲ مجمع که معمولا یک ماه است انجام بپذیرد؛ در غیر این صورت، تعهدات مرتبط با سهام خریداری شده باطل شده و جایگزین برای سهام دار آورده می شود.
صندوق سرمایه گذاری در سهام چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری، سرمایه افراد را جمع کرده و آن ها را به صورت تخصصی در حوزه های مختلف تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند.
به عبارت ساده تر اگر بخواهیم بگوییم که صندوق سرمایه گذاری در سهام چیست باید بگوییم که افرادی وجود دارند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما بنا به دلایلی خود نمی خواهند به صورت مستقیم به خرید و فروش سهام بپردازند.
این افراد با سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری به آن ها اجازه معامله در بورس را می دهند و در نهایت براساس قرارداد سود حاصله را از صندوق سرمایه گذاری دریافت می کنند.
سهام عیار چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری متعددی در کشور وجود دارد. یکی از صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) مبتنی بر گواهی سپرده کالایی سکه و شمش طلا صندوق عیار است. و در بازار سرمایه کشور معامله می شود. بازدهی این صندوق پر ریسک تحت تاثیر بازدهی سکه طلا، شمش طلا و اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلا و شمش طلا است.
سخن پایانی
در گذشته تمامی اوراق بهادار به صورت برگه از جانب شرکت در دست سهام داران قرار می گرفتند. اما امروزه کارگزاری ها با حفظ سوابق الکترونیکی شامل مشخصات سهم و مالکیت سهام در تسهیل معاملات و حذف کاغذها از خرید و فروش ها مؤثر بوده اند.
طی این مقاله به پرسش های بسیاری در خصوص سهام چیست و سرمایه گذاری صندوق های بورسی پاسخ دادیم . همچنین مراحل خرید هر یک سهم را بیان نمودیم تا بتوانید با آگاهی کامل نسبت به سرمایه گذاری اقدام کنید. در انتها اگر سوالی باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید.